Ardahan / Damal Yöresinde Gözükızıl Ocağı Süreğinde Görgü Cemi ve Düşkünlük Sistemi

Özet

Sosyal değişim sürecinde yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalan inanç merkezli Alevilik, şehirleşmeyle yerini kimlik merkezli bir Aleviliğe bırakmaya başlamıştır. Bunda yaşanılan göçler sonucu oluşan entegrasyon süreci de etkili olmuştur. Günümüzde geleneksel Alevilik olarak adlandırılan inancın özünü koruyarak daha çok köylerde yaşatıldığı görülmektedir. Alevilikte toplumda barışı ve düzeni korumayı amaçlayan bir sistem vardır. Bunun ilki musahipliktir. Musahiplik, dünya ve ahiret kardeşliği, ölmeden evvel ölmek, elif gibi düz durmak, su gibi arı pak olmaktır. Musahiplik, cümle mahlukatı, tabiatı sevmektir. Bilerek, idrak ederek aşkla Alevi yolunda yolcu olmaktır. Musahiplik erkânını uygulayarak yola giren kişilerin yılda bir kez dedenin önderliğinde sorgulamadan geçip aklandığı bir cem vardır. Bu cem görgü cemidir ve musahip olan kişiler bu cemle birlikte yıl boyunca yaşadığı hayatın Hakk ve halk huzurunda vicdani muhasebesini yapmaktadır. İkinci husus ise düşkünlüktür. Alevi bir canın ikrarına bağlı kalmayarak suç işlemesi üzerine pirin talimatıyla toplum dışına itilmesine düşkünlük; bu suçu işleyip toplumdan kovulan kimseye de düşkün denilir. Damal yöresinde düşkünlük sistemi ikiye ayrılır. Bunlardan biri sakayır biri de kabayırdır. Sakayırlar kazayla yapılan hatalardır. Kabayırlar ise ağır suçlardır. Sakayırlara bir vakit tanınır ve ceza verilir. Cezasını çektikten ve süresini doldurduktan sonra ceme girebilir ama kabayırlar asla ceme ve cemevine giremez. Bu çalışmada da Damal yöresinde Gözükızıl Ocağı mensuplarının musahiplik ve düşkünlük sistemi incelenmiştir.