Nimetullâhiler, Safeviler ve Nimetulâhi Röportajlar (2014 ve 2015)

Özet

Nimetullâhiller’in Safevi Türk tarihi içindeki özel konumu, Ahmet Yaşar Ocak‘ın “Marjinal Sufilik” adlı ünlü eserinde dikkatimi çekmişti. Mısır’da Kaygusuz Abdal Zaviyesinde, Kalenderiler’le buluşmuş olan Şah Nimetullâh-i Veli’nin müritlerine 12 dilimli başlık giydirmiş olduğu, Şah İsmail’in babası Şeyh Haydar’ın müritlerinin de 12 dilimli başlık giymeleri Nimetullâhilik, konusunu daha da ilginç kılıyor. Fuad Köprülü, Şah Nimetullah’ın Anadolu’dan Hindistan’a ve Türkistan’a kadar her yöne dağılan müritleri sayesinde Safeviler’in Şiiliğe geçişinde önemli rolü olduğuna işaret eder. Safevilerle aile ilişkileri de (akrabalık) kuran Nimetullahiye ailesi; Şah İsmail zamanında, Şah Nimetullah’ın soyundan gelen ve Mir Nizamuddin Abdulbâki’nin (ö. 1514), 1511 yılında sadr (bakan, vekil) ilan edilmesiyle, devlet yönetiminde de yer almıştır. Safeviler zamanında Şah Nimetullah’ın Mahan’daki (İran) türbesi genişletilmiş ve günümüze kadar süren önemli ziyaret yerlerinden olmuştur. Nimetulahilik’in en üst konumunda olan kişilerle yaptığım bu röportajlarımın, çok uzun bir tarihe sahip bu sufi topluluğun, günümüzdeki durumuna dair bir objektif bir bakış sağlamasını umuyorum.