Almanya’da Alevilerin Kurumsallaşma Süreçleri

Özet

Türkiye’den Almanya’ya yönelik gerçekleşen işgücü göçünün üzerinden 60 yıl geçmesine rağmen, birçok araştırmacının göçe en fazla maruz kalan grup olarak kabul ettiği Alevi vatandaşlarımıza ve onların Almanya’daki varoluş çabalarına yönelik Türkiye’de ne yazık ki çok fazla yayın bulunmamaktadır. Oysa 1990’lı yıllarla birlikte tırmanışa geçen ve birçok araştırmacının “alevi uyanışı” olarak isimlendirdiği Alevilerin kentsel ortamda varoluş mücadelelerinin ilk ortaya çıktığı ülke olarak Almanya ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada 1987’de ilk resmi kurumsal kimliğini ortaya koyan Almanya Alevi örgütlenme süreci incelenmiştir. Makale içerisinde İslam Mezhepleri Tarihi disiplini esas alınarak “fikir-hadise irtibatı” üzerinde özellikle durulmuştur. Bununla birlikte sosyal bilimler alanında kullanılan araştırma metotlarından da istifade edilmiştir. Bu çerçevede Almanya’daki Alevilerin kurumsallaşma sürecine yönelik gerçekleştirmiş olduğumuz çalışmada özellikle Nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Katılımcı gözlem ve görüşme yöntemini benimseyip görüştüğümüz isimlerin deneyimlerinden yararlanma yolunu seçtiğimiz için de çalışmamız kapsamında nitel araştırma yönteminin fenomenolojik yaklaşımı tercih edilmiştir. Nitekim bu çerçevede Almanya’da ortaya çıkan Alevi kurumsallaşmasını başlatan isimlerin önemli bir bölümüyle yarı yapılandırılmış soru formu kullanılarak derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve örgütlenme süreci, onların verdikleri bilgiler üzerinden belgelenmeye çalışılmıştır. Araştırmamıza Evren olarak Almanya’nın değişik şehirlerinde yaşayan Alevileri dini alanda temsil maksadıyla ortaya çıkan kurumsal yapılar seçilmiş ve bu kurumsal yapıların kuruluş sürecinde görev almış veya halihazırda yönetiminde yer alan isimler, “amaçlı örneklem” olarak tercih edilmiştir. Fenomenolojik yaklaşım yürütülürken, fenomen olarak seçtiğimiz ve Alevi kurumsallaşmasında önemli roller üstlenmiş isimlerin tarafımıza güven duymasına azami derecede dikkat edilmeye çalışılmıştır. Güven ortamını sağlamak içinse Alevi kimliğimiz özellikle ön planda tutulmuştur. Görüşmecilerimizce tarafımıza iletilen kurumsal sürece dair bilgi ve belgeler, diğer görüşmecilerin vermiş oldukları bilgilerin yanı sıra hatırat kitaplarındaki anlatılanlarla da karşılaştırılarak doğru bilgiye ulaşılmaya çalışılmıştır.