Modern Zamanlarda Dedelerin Rolünün Dönüşümü

Özet

Bu makale Aleviliğin temel kurumlarından olan Dedelik Kurumunun kentleşme ile yaşadığı dönüşümü ele almaktadır. Dedelik kurumu Aleviliğin günümüze ulaşmasında temel rol sahibidir. Öyle ki bu kurum Anadolu’da Aleviliği anlamak bakımından anahtar bir öneme sahiptir denilmesi abartılı olmayacaktır. Dedeler, kentleşmeye bağlı olarak geleneksel yaşamda ocaklara dayanan dede-talip ilişkilerinden ve işlevlerinden uzaklaşmışlardır.

Bugün Türkiye’de ve Avrupa’daki kent merkezlerindeki var olan Cemevleri ve Kültür Merkezleri büyük ölçüde dernekler ve vakıflar tarafından yönetilmektedir. Bugün artık açıktır ki eski ocak kurumu gibi geçmişte önemli güce sahip geleneksel kurumlar dönüşmüşlerdir. Kentleşmenin yarattığı sosyo-ekonomik dönüşüm, Alevilerin yaşamında önemli etkiler yaratmıştır. Bu durumu daha iyi anlayabilmek için Dedelik Kurumunun geçmişteki durumu ile günümüzdeki durumunu karşılaştırmak gerekmektedir. Yeni toplum düzeninde dedelerin yeni ile geçmişteki nitelikleri ve işlevleri arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Dedelik kurumunun işlevleri zaman içerisinde ya tamamen ortadan yok oldu, ya da yeni koşullar ve toplumun yeni ihtiyaçları doğrultusunda değişerek yoluna devam etti. Değişim bugün hala sürmektedir.