Alevi Bir Kadın Âşık Nevruza Bacı

Özet

Âşıklığa, hem döneminde hem de kendinden sonraki âşıklar üzerinde etkili olan eşi Âşık Kul Semaî vasıtasıyla başlayan Âşık Nevruza Bacı’nın diğer birçok kadın âşıktan ayrılan yönü rüya motifiyle âşık olmasıdır. Bu nedenle özellikle yetiştiği çevrede ve dönemde Âşık Nevruza Bacı çağdaşı olan kadın âşıklardan farklı konum almaktadır.
Yetiştikleri ortam ve mensubu oldukları inanç sistemi âşıkların yetişmesinde ve şiirlerinde oldukça önemlidir. Alevi inanç sistemi içerisinde yetişen ve âşıklık geleneği ile iç içe olan Âşık Nevruza Bacı’nın şiirlerinde yetiştiği ortamın ve mensubu olduğu inanç sisteminin izleri görülmektedir. Âşık Nevruza Bacı şiirlerinde; Alevi geleneğine mensup taliplerin izlemesi gereken yolu betimlerken aynı zamanda özellikle Hacı Bektaş-ı Veli’yi ve ona duyduğu sevgiyi dile getirmiştir.
Alevilik inancına göre; Hak yoluna giren kişinin geçmesi gereken belirli aşamalar ve uyması gereken birtakım kurallar vardır. Bunların başında da kâmil insan olup Hakk’a ulaşabilmek için; bir mürşide bağlanmak, kendini bilmek, nefsinden arınmak ve dört kapı kırk makam aşamalarını sırasıyla geçmek gelmektedir. Alevi inancına göre insanlar; Allah’ın sırrına ancak kâmil insan olduklarında varabilirler. Bu nedenle Âşık Nevruza Bacı da şiirlerinde talibin yani kâmil insan olmak isteyen kişinin bu aşamaları layıkıyla geçmesi gerektiğine vurgu yapmıştır. Ayrıca Alevi inanç sistemi içerisinde musahiplik kavramı da önemli bir yer tutmaktadır. Âşık Nevruza Bacı, şiirlerinde musahiplik kavramına değinerek kendisinin de musahibi olduğunu belirtmiştir.
Bu çalışmanın amacı; Alevilik inanç sistemi içerisinde yetişen ve badeli bir kadın âşık olan Âşık Nevruza Bacı’nın yakınları vasıtasıyla ulaşılabilen ve mensubu olduğu inanç sisteminin değerlerini işlediği şiirlerini örneklerle incelemektir. Ayrıca çalışmada, Âşık Nevruza Bacı’nın hayatı, rüya motifi ile âşıklığa başlaması ve şiirlerinde işlediği konular detaylı bir şekilde ele alınacaktır.