Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü Arşivi Yazma Eserler Kataloğu I

Özet

Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü, Alevilik ve Bektaşilik üzerine bilimsel, kültürel ve inançsal çalışmalar gerçekleştirmek amacıyla, 1997 yılında Prof. Dr. İrene Melikoff’un onursal başkanlığında Almanya’nın Köln kentinde kurulmuştur. Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü’nün temel misyonu, “Alevi-Bektaşi inanç sisteminin düşünsel, tarihsel ve inançsal çizgisini koruyarak geleceğe taşınması ve bilimsel açıdan araştırılması” olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü, kuruluşundan itibaren kuruluş amacına uygun bir biçimde bilimsel, kültürel ve inançsal içerikli faaliyetler gerçekleştirmiştir. Enstitü, yine bu çerçevede, bilimsel alanda sempozyum, panel, konferans, çalıştay ve seminerler düzenlemekte, kitaplar basmakta ve uluslararası indekslerce taranan “Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi” adlı akademik hakemli dergiyi yayımlamaktadır.

Enstitü’nün bilimsel alanda en önemli birikimlerinden biri de Alevilik konulu özel bir arşiv içeren bir kütüphaneye sahip olmasıdır. Enstitü’nün bu kütüphanesi, yazma eserler arşivi ile Alevilik konulu basılı eserler ve dijital arşivden oluşmaktadır. Alevi-Bektaşilerin şahsi arşivlerinden toplanan yazma eserler ve belgeler, Gazi Üniversitesi Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi’nin yazılı ve görsel materyal dijital arşivi kopyası ile Ayhan Aydın’ın saha araştırmaları ile topladığı verilerden oluşan dijital arşivi Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü’nün kütüphanesinde yer almaktadır. Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü’nün kütüphanesinde bulunan yazma eserler, 2019 yılı Şubat ayından itibaren bu makalenin yazarları tarafından tespit ve tasnif edilmeye başlanmıştır. Eserlerin incelenmesi sırasında dijital kopyaları da bilgi formları oluşturularak kayıt altına alınmıştır. Bir dizi makalenin ilki olarak tasarlanan bu makale, enstitünün sahip olduğu yazma eser külliyatını; (-varsa- telif tarihi ve kaydı, -varsa- istinsah tarihi ve kaydı, fiziki durumu, yapısal özellikleri, içerik bilgisi vb.) bilim dünyasına tanıtmayı amaçlamaktadır.

Enstitü arşivinde bulunan yazma eserlerin önemli bir bölümü Mehmet Yaman’ın ailesi tarafından Enstitü’ye bağışlanan eserlerden oluşmaktadır. Mehmet Yaman’ın şahsi arşivindeki bu eserler incelendiğinde, Erzincan yöresi başta olmak üzere Alevi toplulukların yaşadığı farklı yerleşim birimlerinden toplanmış bir şahsi arşiv olduğu anlaşılmaktadır. Enstitü kütüphanesinde, Yaman’ın şahsi arşivi dışında da Alevi bireylerin bağışladığı münferit yazmalar bulunmaktadır. Yazmaların tamamı Alevi-Bektaşi topluluklarının üyelerince kaleme alınmış eserlerdir. Eserlerin, inanç sistemince kutsal kabul edilen metinler olduğu rahatlıkla söylenebilir. Tespit edilen eserlerin önemli bir kısmını cönkler oluşturmaktadır. Makale hacmi göz önünde bulundurularak bu çalışmada otuz yazma eserin tanıtımına yer verilmesi uygun görülmüştür.