Nusayriliğin Tarihi Kökeni ve Gelişmesi

Özet

Çeşitli dini ve etnik toplulukların yüzyıllardır birlikte ve hoşgörü içinde yaşadığı Anadolu’da bu ortamın sürekliliğini sağlamanın en iyi yolu, elbette ki, farklı kültürel kimlikleri iyi tanımaktan geçer. Bu anlamda farklı gelenek, görenek, inanç ve uygulamaları sergileyen insanları tanımak amacıyla yapılacak bilimsel nitelikli araştırmaların yapılması gereklidir. Halkı siyasal, ekonomik ve sosyal alanlarda geliştirmek, onun tutumlarının, davranışlarının, inanç ve uygulamalarının temelinde yatan nedenleri bilmekle mümkündür. Bu konuda en önemli görev ise kültürel antropolojiye ve sosyolojiye düşmektedir. Nusayriler (Arap Alevileri), diğer etnik gruplara göre, daha izole ve daha gizli bir örgütlenmeye sahiptirler. Geleneklerini ve inançlarını korumanın, yaşamlarını sürdürmenin bir yolu olarak gördükleri “gizliliği” ve kapalı cemaat yaşamını benimsemişlerdir. Nusayriliğin belirgin özellikleri arasında Hz. Ali’nin tanrılaştırılması, Hızır inancının güçlülüğü, türbe inancının güçlülüğü, tenasüh inancı, tevil ve takiyye ile amcalık geleneği bulunmaktadır. Fonksiyonel olarak birbirine bağlı olan bu özelliklerin tümü Nusayri inanç sistemini oluşturmaktadır. Bu makalede Nusayri sözcüğünün ortaya çıkması, İslam’ın bölünmesi sonrasında Nusayriliğin ortaya çıkması ve kurulması, Nusayrilere yapılan baskılar tartışılmıştır. Tüm bu bilgiler Nusayrilerin etnik kökenleri konusundaki tartışmalara da açıklık getirmiştir.

Nusayriler hakkında bilgi edinmek için Hatay Nusayrileri arasında bulunarak katılımlı gözlemler ve görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca, konuya objektif bir yaklaşım sergileyen bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır. Çalışmada alan araştırması “field work” tekniği temel alınmıştır. Bu çalışmada Nusayriliğin ortaya çıkması ve tarihi gelişmesi güvenilir kaynaklara ve alan çalışmasından elde edilen bulgulara dayanarak kısaca anlatılmış ve tartışılmıştır.