Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında 1997/2018 Yılları Arasında Bektaşîlikle İlgili Yapılmış Tezlerin Bibliyografyası

Özet

Alevîlik/Bektaşîlik konusunda sosyal bilimlerin sosyoloji, din, tarih, edebiyat, sanat ve felsefe gibi çeşitli alanlarında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların geneli Bektaşîliğin sosyolojik ya da siyasî boyutunun ortaya konulması yönünde ilerlemiştir. Bu durum artan eser sayısına bağlı olarak Alevîlik/Bektaşîlik hakkında bibliyografya çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekliliğini de beraberinde getirmiştir.

Bu yazıda, 1997-2018 yılları arasında Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında Bektaşîliğe mensup olduğu düşünülen şairler/yazarlarla ilgili yapılmış, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tez veri tabanında bulunan yüksek lisans ve doktora tezleri incelenmiş, tezlerde kullanılan inceleme yöntemleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra da ileride hem Bektaşîlik hakkında çalışma yapacaklara yardımcı olması hem de daha önce oluşturulmuş Alevîlik/Bektaşîlik bibliyografyalarına ek olması maksadıyla tezlerin künyeleri sıralanmıştır. Künyeler Apa 6 sistemine göre düzenlenmiştir.

Çalışmanın ana eksenini Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı altında Bektaşî olduğu düşünülen şahsiyetler ve eserleriyle ilgili hazırlanmış tezlerin bibliyografyaları oluşturduğu için farklı ana bilim dallarında yapılmış çalışmalar incelemeye dahil edilmemiştir.

İncelenen tezlerde, Bektaşîliğin farklı açılardan ele alındığı görülmüştür. Kimi çalışmalar Bektaşî bir şairin/yazarın eserinin incelenmesinden ibaretken kimi çalışmalarda ise Bektaşîliğin sosyo-kültürel yönü ele alınmıştır. Bunlardan başka Bektaşî şairlerin/ yazarların eserlerindeki kelime ve cümle çeşitlerinin incelendiği çalışmalar olduğu gibi Bektaşî çevrede yetişmiş şairlerin/yazarların cönk ve mecmualarda yer alan eserlerinin çeviri yazısının yapıldığı çalışmalar da bulunmaktadır.

Çalışmanın alt başlıkları Bektaşîlikle ilgili şahsiyetlerin eserlerinin incelenmesiyle oluşturulan tezler, Bektaşîliği bir yerleşim yeri ile sınırlandıran tezler ve diğer çalışmalar şeklinde belirlenmiştir. Bektaşî çevre tarafından yazılan eserlerle ilgili çalışmalara Bektaşî şairlerin/yazarların meydana getirdiği müstakil çalışmalarla, cönkler ve mecmualar dahil edilmiştir. İncelemeye esas alınan bölgede tespit edilen tasavvufî bir yapı olarak Alevîlik/ Bektaşîlik anlayışını ele alan çalışmalar ise Bektaşîliği bir yerleşim yeri ile sınırlandıran çalışmalar başlığı altında değerlendirilmiştir.