Orta Çağda Hristiyanlık ve İslam Dinlerinin Felsefe ve Bilim Üzerindeki Etkileri

Özet

Düşünen insanlığı çok eski çağlardan beri uğraştıran bilim ve din arasındaki ilişkiler sorunu, hiçbir zaman ne bütünüyle çözümlenmiş ne de bütünüyle unutulmuştur. İnsanların düşünce etkinlikleri felsefeyi doğuran temel unsur olmuştur. Felsefe, din ve bilim birbirlerinden farklı disiplinler olmalarına rağmen tarihsel süreç içerisinde birbirlerinden uzaklaşmışlar ya da yakınlaşmışlardır. Antikçağda din etkisinden uzak kalan bilim ve felsefe, Orta Çağ boyunca din etkisinde kalarak, dinsel inançların temellendirilmesi görevini üstlenmiştir. Orta Çağ Batı dünyasında görülen Patristik ve Skolastik felsefe bilim ve felsefeyi, din ve kilisenin etkisiyle durağanlaştırmıştır. Orta Çağ İslam dünyasında ise bilim ve felsefe dinsel etmenlerle gelişme göstermiştir. İslam düşünürleri tarafından Aristo mantığının yorumlanması ve geliştirilmesi felsefe ve biliminin gelişmesini hızlandırmıştır.

Orta Çağ bilim ve felsefe dünyasının etkisi altında kaldığı aşikârdır. Ancak Hristiyan ve İslam dünyasında felsefe ve bilim açısından dikkati çeken temel fark; Hristiyanlığın bilim ve felsefe dünyasını olumsuz etkilemesiyken, İslam dünyasının bilim, felsefe ve Aristo mantığını kullanarak ortaya koyduğu düşünce şeklinin Hristiyan dünyasını etkilemesidir. İslam felsefecilerinin Antik Yunan eserlerinden yaptıkları tercümeler ve getirdikleri akılcı yorumlarla Hristiyan düşünürleri üzerinde etkinliği tartışılmazdır. Bu etki o kadar belirgindir ki dönemin ünlü düşünürleri İslam felsefecilerine reddiyeler yazmışlardır.

Dinin bilim ve felsefe üzerindeki etkisi tartışılmazdır. Hristiyan ve İslam dünyasının Orta Çağda bilim ve felsefe alanındaki durumları birbiri ile farklıdır ve İslam dünyası bilim ve felsefe açısından en parlak dönemlerinden birini yaşarken Hristiyan dünyası en ketum, katı dönemini yaşamıştır. İslam dünyasının bu parlak dönemi ve felsefecileri, Batı dünyasının bugünkü modern durumuna geçişinde azımsanmayacak katkılarda bulunmuştur.