Nev’î ve Ehl-i Beyt Hakkında Yazdığı Terkib-i Bend

Özet

Kültür unsurlarından biri olan din, diğer kültür unsurlarını baştan ayağa etkilemektedir. Dolayısıyla din, edebiyatı da derin tesiri altına almıştır. Bu etkileme süreci sadece dinî kurallarda kalmamış olup dinî bir takım olaylar da bunda önemli rol oynamıştır. İslâm peygamberi Hz. Muhammed’in kızı Fatıma, damadı Hz. Ali, torunları Hz. Hasan ve Hüseyin’den oluşan gruba âl-i abâ denmektedir. Bu grubun başka bir ismi de Ehl-i Beyt’tir. Hane veya ev halkı anlamına gelen bu kavram ve çağrışımları Müslümanlıkta özellikle Alevilik, Bektâşîlik ve Mevlevîlik gibi birçok tarikat, mezhep ve meşrepte önemli bir yere sahiptir. İslâm tarihinde Hz. Ali çok önemli bir yere sahiptir. Onun oğulları Hz. Hasan ve Hüseyin de kültür ve edebiyatımızda birçok esere konu olmuşlardır. Ehl-i Beyt; kendilerini bende-i âl-i abâ (ev halkının kölesi ) olarak nitelendiren birçok şairin şiirine ilham vermiştir. Bilhassa, Hz. Hüseyin’in oğlu ve silsilenin dördüncü halkası olan Zeyne’l-âbidin, on iki imam arasında önemli bir yere sahip olup, edebiyatımızda birçok eserde karşımıza çıkmaktadır. 16. yüzyıl divan şairi Malkaralı Nev’î, bu çalışmada ele alınan şiirinde on iki imam olgusunu mensubiyeti bağlamında işlemiştir. Bu çalışmadaki amaç, ehl-i beyit sevgisinin edebiyatımıza nasıl yansıdığını, on altıncı yüzyıl şairlerinden Nev’î örneğinde ele almaktır. Çalışmamızda bu yapılmadan önce on iki imam ile ilgili genel bilgiler verilecektir. Daha sonra Nev’î’nin terkib-i bendindeki beyitler tek tek ele alınacak, Türkiye Türkçesine aktarılacaktır. Bu işlem esnasında gerekli görülen yerlerde açıklamalarda bulunulacaktır.