Genelde Dergâhların Özelde Hacı Bektaş Dergâhının Konumu Ve Çözüm Önerileri

Abstract

Türkiye’de dergâhlar ve bunların konumu ile ilgili tarihsel süreç içinde yapılan değerlendirmeler bizi farklı anlayışlar ve görüşleri ortaya koymaktadır. Günümüzde dergâhların işlevleri ile ilgili tartışılan sorunların başında bunların etkinliğinin yanında taşıdıkları manevi rollerini ne ölçüde yerine getirdikleridir. Özellikle Hacı Bektaş Veli’nin türbesinin de içinde bulunan mekânın fonksiyonelliği ile ilgili tartışmalar her geçen gün artmakta, bu konuda ne gibi tedbirlerin alınması gerektiği çeşitli kesimlerce ele alınmaktadır. Bilindiği üzere tarikat pirlerinin veya tarikatın büyük şeyhlerinin ikamet edip irşat faaliyetlerini sürdürdükleri veya kabirlerinin bulunduğu merkezî tekke anlamındaki yerlere dergâh (büyük tekke) denmektedir. Bu dergâhların her biri hem inançsal, hem de sosyal açıdan geçmişte önemli rollere sahip olmuşlardır. Bu tekke ve zaviyeler, Alevîlerle Sünniler arasında önemli ortak paydalardan biri olan tasavvufun yaşandığı yerlerdi. Bunların kapatılmasının kitabî din anlayışı dışında bir serbestlik sağlayan böyle önemli bir kaynaşma merciinin ortadan kalkmasına yol açtığı söylenebilir. Günümüzde Alevilerin en önemli tekkelerinden birisi olan Hacı Bektaş Tekkesi her ne kadar ziyarete açık bir yer ise de bu ziyaret bir kabir ziyaretinden öteye geçmez. Dergâh olarak tam işlevsel olamamasının önündeki engel “677 sayılı Tekke ve Zaviyeler Kanunu”dur. Müze statüsünde olan bu yere yakın zamana kadar ücret ödeyerek giriliyordu. Tekke ve zaviyelerin geçmişte nasıl bir mekân olduğu bugün ise toplumun manevi ihtiyaçlarına cevap verebilmesi için hangi düzenlemelerin yapılması gerekmektedir? Günümüzde Alevî ve Bektaşîliğin öğretildiği merkezler olarak hizmet görecek cemevleri acaba bu boşluğu doldurabilecek midir?