Some Observations On The Worships Of Doğanşehir Alevis In The Month Of Muharram And On The Folk Legends About Their Sacred Sites (The Example Of Şatiroba Village)

Abstract

Anadolu Aleviliği; Anadolu insanının kültürel hafızasının İslam formuyla şekillenmesi ve yorumlanması süreçlerinin toplamını ifade etmektedir. Alevilikle ilgili yapılan çalışmaların birçoğunun Aleviliğin doğuşu ve tarihsel gelişimine odaklanması, Anadolu’da yaşayan/yaşatılan Aleviliğin saha araştırmaları açısından yeterli düzeyde ele alınamaması neticesini meydana getirmektedir. Bu çalışma; Aleviliğin doğuşu ve tarihsel gelişmesi ile ilgili görüşlerin dışında kalarak alan araştırmasından elde edilen veriler ışığında Doğanşehir (Malatya) Alevilerinin Muharrem ayındaki ibadetlerine dair bazı tespitleri ve Doğanşehir Alevilerinin ziyaretgâh olarak (kutsal mekan) kabul ettikleri “Nesim Dede Ziyaretgâhı” ile ilgili halk efsanelerini araştırmacıların ilgisine sunmak üzere kaleme alınmıştır. Çalışmamızın bir başka yönü ise yörede yaşamakta olan Alevilerin adâp ve erkânlarının uygulamasına dönük tespitlerde bulunmasıdır. Özellikle şehirleşme sürecinin başlamasıyla soğumaya yüz tutan dede - talip ilişkilerinin yöredeki adâp ve erkânların uygulanması hususunda boşluklar meydana getirdiğini gözlemlemiş bulunmaktayız. Dolaysıyla ayin-i cemleri gören geçmiş kuşakla, meydan görmeden büyüyen yeni kuşağın kültürel hafızalarının ayrı oluşunun sancıları günümüze aktarılan en büyük çatışma noktalarından biridir. Çalışmamız bu açıdan anlam taşımaktadır. Ayrıca çalışmayla Nesim Dede Ziyaretgâhı etrafında gelişen sözlü kültür unsuru olan menkıbe veya efsanelerle büyüyen geçmiş kuşakların, yörenin Alevi kültür havzasına taşıdıkları bu birikimlerini günümüz kuşağına aktarılmasını amaçlamaktayız.