“Evrensel Düşünce” Ve “Yerel Kimlik” Kıskacında Bir “Var Olma” Çabası: Kentlileşen Alevîliğin Kültürel Kimlik Arayışı

Abstract

Küreselleşme diye adlandırılan süreç, toplumsal ve hatta doğal hayatın hemen bütün alanlarına nüfuz ederken, bir “yerel” kimlik olarak Alevîlik de bu süreçten payına düşeni almaktadır. Alevîlik, bu süreçte özü itibariyle “evrensel” denebilecek kimi değerler, düşünceler, inanç ve kültür kodları ile, yine aynı derecede önemli “yerel” kimlik sorunlarına ilişkin olmak üzere, hem kendi içinden hem dışarıdan gelen iki yönlü bir etkinin kıskacına girmektedir. Bu kısa çalışma, genel hatlarıyla, küreselleşme sürecinde Alevîliğin karşı kar- şıya bulunduğu değişim olgusuna, ‘evrensel’ gelişmeler karşısında ‘yerel’ var olma çabası biçiminde kendini gösteren “kıskaca” ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın odağında, Alevîliğin içinde bulunduğu değişim “kıskacı” yer almaktadır. Tartışma, küreselleşme-ulus/ulus devlet-kentleşme ve Alevî kimliği ekseninde biçimlenecektir. Çok kaba hatlarıyla küreselleşme kavramına, küreselleşme etrafında dönen tartışmalara ve küreselleşmenin genel etkilerine değinildikten sonra, kavramın öncelikle ve çok kısaca “ulus” ve “ulus devlet” yapıları üzerindeki etkilerine bakılacak, oradan bu çerçeve içerisinde Alevî kimliğinin yaşanan değişimlerden etkilenip etkilenmediğine, bir etkilenme varsa bunların hangi noktalarda kendini gösterdiğine ışık tutulacaktır. Şüphesiz, küreselleşme, ulus, kimlik, Alevîlik gibi kapsamı geniş, içeriği yoğun kavramları böyle kısa bir çalışma içerisinde bütün boyutlarıyla ve yönleriyle ele almak oldukça güçtür. Bu nedenle çalışma, kavramların pek çok bilimsel-akademik çalışmayla etraflıca ortaya konmuş tanımlarından, içeriklerinden, boyutlarından çok, bunları yalnızca kısaca hatırlatmakla yetinerek, esas itibariyle bu kavramların birbirleriyle ilişkileri, karşılıklı etkileşimleri ve özellikle Alevîliğin küreselleşme sürecindeki “yerel” konumu ve kentleşme olgusu karşısında geçirdiği dönüşüm üzerinde yoğunlaşacaktır.