Two Different Communities Having the Same Ancestor: Pilgrimage to the Pasha’s Tomb

The Sample of Ayaş Sunnis and Erdemli-Tömük Tahtaci Alevis

Abstract

Bu çalışma, kahraman atalar kültünün ziyaret fenomeni içinde, sembolik olarak kodlanarak varlığını sürdüren Paşa türbesi ziyareti örneğinden hareketle inanç eğilimlerini açığa çıkartmayı kendisine konu edinmiştir. Kültürel süreç içinde toplumsal yaşamda meydana gelen tüm değişikliklere karşın, kültürel değerler sisteminin kendi temel anahtar bileşenlerini form değişiklikleriyle koruduğu görülmektedir. Çalışma, değişmenin veya korunmanın önemini iki türbe ziyareti örneğinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Ziyaret ritüeli, değerler sistemini saklayan sembolik boyutu ile esas alınmakta ve konunun çıkış noktasını oluşturmaktadır. Atalar kültünün inanç ve uygulamalarının toplulukları bir arada tutan etkileri Ayaş Sünnileri ve Erdemli-Tömük Tahtacıları örneğinde çarpıcı bir biçimde görülmektedir. Sünni ve Alevi desenli iki farklı inanç sistemine sahip olmalarına rağmen, her iki topluluk da Paşa türbesinde yatan kahraman atayı kendi dip ataları olarak kabul etmekte, yaşadıkları mekânları kendileri için yurt tuttuğuna inandıkları bu kahraman ata etrafında oluşan kültün inanç ve uygulamalarına bağlı kalmaktadırlar. Türbede yatan atanın tarihi şahsiyeti ve türbe etrafında uygulanan ritüellerin formu konusunda farklı anlayışlara sahip olsalar da her iki topluluk da Paşa türbesinde yatan karizmatik önderi kendisine dip ata olarak tayin eden bir eğilimde kesişmekte, ortak bir kültürel algıda buluşmaktadırlar. Bu araştırma, nitel bir yönteme göre Erdemli-Akdeniz mahallesi, Tömük ve Ayaş kasabalarında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada 2013-2014 yıllarında yürütülmüş olan alan araştırmasının verileri esas alınmış, veriler katılımlı gözlem ve derinlemesine görüşmelerle toplanmıştır. Toplanan veriler anlayıcı bir eğilimle yorumlanmış ve analiz edilmiştir.